Yağmur ve Kıtlık

Afganistan’ın Helmend vadisi ile Herat arasında bulunan dağlık bölgeye, Gur veya Guristan denir.

Sultan Sebüktegin, etki sahasını Gur’un doğusuna kadar uzatmış ve Gur hükümdarı Muhammed b. Surî ona tabi olmuştu. Sebüktegin’in ölümünden sonra, Gurlular Gaznelilere karşı düşmanca davranmaya başladı. Yol kesip kötülükler yaparak halkı rahatsız ediyorlardı.

Sebüktegin’in oğlu Gazneli Sultan Mahmud (ö.421-1030), böyle küfür ve fesat bataklığına saplanmış bozgunculara komşu olmaktan nefret duyarak, ordusuyla Gurlulara karşı harekete geçti. Gur bölgesinin başkenti Âhengeran’da onbin kişilik düşman ordusuyla karşılaştı (401/1011).

Savaş sırasında, Sultan Mahmud sahte bir geri çekilme hareketi yaparak, Gurluları dağlık bölgeden ovaya doğru çekti. Çünkü Gurlular, daha önceleri dağlık bölgelere sığınarak kendilerini saldırıdan kurtarıyorlardı. Neticede mağlup oldular. Başkanları İbn Surî de esir edildi. Fakat yüzüğünde gizlediği zehiri içerek intihar etti.

Sultan Mahmud, Gur bölgesini İbn Surî’nin müslüman olan oğlu Ebu Ali’ye bıraktı. Ayrıca bölgede İslâm esaslarını uygulamaya koydu. Onlara İslâmiyet’i öğretmek için din görevlileri tayin ederek geri döndü.

Daha sonra, Sultan Mahmud başka bir kefere taifesi üzerine yürüdüğü sırada, çetin bir çölle karşılaştı. Ordu neredeyse susuzluktan helâk olacaktı. Nihayet Allahu Tealâ’nın lütfuyla bol yağmur yağdı; çölde salimen ilerleyip zafere ulaşıldı.

Gazneli Mahmud devrinin önemli olaylarından biri de, o yıllarda (401/1011) Horasan ve Nişabur bölgelerinde görülen büyük kıtlıktır. Çok ağır geçen bir kış mevsiminden sonra mahsul elde edilememiş, bu da kıtlığa sebep olmuştu. Bu kıtlıktan sadece Nişabur’da yüzbin kişi ölmüştü. Halk tarlalardaki otları yemiş, köpekler ve kediler tümüyle tüketilmişti.

Sultan Mahmud’un emriyle ambarlardaki hububat muhtaçlara dağıtıldı. Bu sıkıntı ertesi yıla dek sürmüştü.

Erdoğan Merçil : Gazneliler Devleti Tarihi (Ankara, 1989), s. 39-40; el-Kâmil Terc. 9/179.